Home / Knowledge : ปราสาทศิลปะกัมโพชในดินแดนไทย

060. ธาตุก่องข้าวน้อย หรือ พระธาตุตาดทอง อำเภอเมืองยโสธร จ.ยโสธร

Title Thumbnail & Hero Image: พระธาตุก่องข้าวน้อย, ถ่ายไว้เมื่อ 17 มิถุนายน 2565.
060. ธาตุก่องข้าวน้อย หรือ พระธาตุตาดทอง อำเภอเมืองยโสธร จ.ยโสธร⁰¹.

First revision: Jun.05, 2022
Last change: Jul.08, 2022
สืบค้น รวบรวม เรียบเรียง และปริวรรตโดย อภิรักษ์ กาญจนคงคา.

"ธาตุก่องข้าวน้อย" หรือ "ธาตุตาดทอง" อยู่กลางทุ่งนา ที่บ้านตาดทอง อำเภอเมืองยโสธร บริเวณบ้านตาดทองเคยเป็นแหล่งชุมชนมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ พบหลักฐานการอยู่อาศัยเป็นแหล่งฝังศพและมีเศษภาชนะแบบที่พบในทุ่งกุลาร้องไห้ มีเนินดินขนาดราว 500 X 650 เมตรรูปวงรี มีคูน้ำล้อมรอบ แต่ปัจจุบันทางหลวงตัดผ่านกลางเนิน จนแบ่งออกเป็นสองฟากและมีบ้านเรือนตั้งอยู่หนาแน่น.

พบใบเสมาจำนวนมาก ทำให้ทราบว่าบริเวณลุ่มน้ำชีตอนปลายต่อเนื่องกับอำนาจเจริญและอุบลราชธานีมีการผสมผสานของวัฒนธรรมแบบทวารวดีและแบบเจนละในราวพุทธศตวรรษที่ 11-12 ดังพบจากโบราณสถานที่ดงเมืองเตยซึ่งอยู่ไม่ห่างไกลนัก.

พระพุทธรูป ศิลปะลาว อยู่ด้านหน้าองค์พระธาตุ ราวพศว.ที่ 24, ถ่ายไว้เมื่อ 17 มิถุนายน 2565.

ต่อมาบริเวณนี้เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมล้านช้าง มีการสร้างธาตุซึ่งมีเรือนธาตุเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยม มีซุ้มจระนำอยู่ทั้งสี่ทิศ และมีรูปทรงคอดที่กลางเรือนธาตุทำให้คล้ายกับรูปร่างของก่องข้าว ซึ่งเป็นทรงสูงแบบก่องใส่ข้าวที่พบในท้องถิ่น ในตำนานของบ้านตาดทองซึ่งผูกพันกับพระธาตุพนมในวัฒนธรรมในเขตลุ่มน้ำโขง เล่ากันว่า ชาวบ้านกลุ่มหนึ่งได้นำเอาของมีค่าต่าง ๆ รวบรวมใส่ถาดทองคำเพื่อจะนำไปบรรจุไว้ในพระธาตุพนม แต่องค์พระธาตุพนมสร้างเสร็จเสียก่อน ชาวบ้านจึงได้สร้างธาตุตาดทองและนำของมีค่ามาบรรจุไว้ในนี้แทน ส่วน "ธาตุลูกฆ่าแม่" ที่เชื่อว่าสร้างตามตำนานก่องข้าวน้อยฆ่าแม่นั้น เป็นเรื่องของหนุ่มชาวนาที่ทำนา ตั้งแต่เช้าจนเพล มารดาส่งข้าวสายเกิดหิวข้าวจนตาลายอารมณ์ชั่ววูบทำให้เขากระทำมาตุฆาตด้วยเหตุเพียงข้าวที่เอามาส่งดูจะน้อยไม่พอกิน ครั้นเมื่อกินข้าวอิ่มแล้ว ข้าวยังไม่หมดจึงได้สติคิดสำนึกผิดที่ตนกระทำมาตุฆาต สันนิษฐานว่าน่าจะอยู่ที่ "วัดทุ่งสะเดา" ห่างไปราว 2 กิโลเมตร เป็นสถูป 2 องค์ ตั้งอยู่ใกล้กัน องค์หนึ่งเหลือแต่ฐานอีกองค์หนึ่งมีฐานและเรือนธาตุเป็นรูปแปดเหลี่ยมมียอดเรียวแหลม.

ใบเสมา รอบ ๆ พระธาตุ เป็นศิลปะยุคทวารวดี แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของอาณาจักรทวารวดี แผ่มาถึงดินแดงอิสานใกล้แผ่นดินล้านช้าง, ถ่ายไว้เมื่อ 17 มิถุนายน 2565.

ที่มา คำศัพท์ และคำอธิบาย:
01. จาก. https://lek-prapai.org, บรรยายโดย วลัยลักษณ์ ทรงศิริ เมื่อ 23 สิงหาคม 2553, วันที่เข้าถึง 5 มิถุนายน 2565.

back

info@huexonline.com

Visit : 4224463