Home / Knowledge : ปราสาทศิลปะกัมโพชในดินแดนไทย

051. ปราสาทหนองหงส์ จ.บุรีรัมย์

Title Thumbnail & Hero Image: ปราสาทหนองหงส์ ที่มา: onep.go.th และ thailandtourismdirectory.go.th ตามลำดับ, วันที่เข้าถึง 12 มิถุนายน 2564.
051. ปราสาทหนองหงส์

First revision: Jun.12, 2021
Last change: Jun.12, 2021
สืบค้น รวบรวม เรียบเรียง และปริวรรตโดย อภิรักษ์ กาญจนคงคา

ปราสาทหนองหงส์⁰². หรือ หนองหงษ์ ตั้งอยู่ที่บ้านโนนดินแดง หมู่ 9 ต.โนนดินแดง อ.โนนดินแดง จ.บุรีรัมย์

ปราสาทหนองหงส์ สร้างขึ้นบนพื้นฐานคติสัญลักษณ์แห่งเขาพระสุเมรุ คือศูนย์กลางแห่งจักรวาล ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ปราสาทหนองหงส์สร้างโดยอิฐ บนฐานสูงเสมือนตั้งอยู่บนเขาอันเป็นที่ประทับของเทพเจ้า มีกำแพงแก้วเป็นปราการล้อมรอบ มีสระน้ำขนาดใหญ่ ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ แทนสัญลักษณ์เป็นมหาสมุทร ตามคติพราหมณ์-ฮินดู.

ด้านหลังของปราสาทในระยะไม่กี่ร้อยเมตร เป็นคันดินขนาดสูงใหญ่ของเขื่อนลำนางรอง ที่พาดผ่านคลองสายตาจากซ้ายสุดถึงขวาสุด.

ปราสาทหนองหงส์ เป็นโบราณสถานขนาดเล็กประกอบด้วยปรางค์ 3 องค์ ก่อด้วยอิฐ ตั้งบนฐานก่อด้วยศิลาแลงต่อเนื่องเป็นฐานเดียวกัน หันหน้าไปทางทิศตะวันออกมีประตูเข้า-ออกทางด้านหน้าอีก 3 ด้าน เป็นประตูหลอก ปรางค์ทั้งสามมีผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุมไม้สิบสอง องค์กลางขนาดใหญ่กว่าสององค์ที่ขนาบข้าง แต่เดิมเคยมีทับหลังประดับจำหลักลายอย่างสวยงาม คือ องค์ทิศเหนือสลักเป็นรูปพระนารายณ์ทรงครุฑเหนือหน้ากาฬ ซึ่งมือยึดท่อนพวงมาลัยแวดล้อมด้วยลายพันธุ์พฤกษา อีก 2 องค์ที่เหลือ คือ องค์กลางและองค์ด้านทิศใต้ก็มีลักษณะคล้ายกันต่างกันที่ภาพตรงกลาง คือ ทับหลังปรางค์องค์กลางสลักเป็นรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ องค์ทิศใต้เป็นรูปพระอิศวรทรงโค ด้านหน้าของปรางค์องค์กลาง มีทางเดินยื่นยาวออกไป มีบันไดทางด้านหน้าและด้านข้างทั้งสอง นอกจากนี้ยังมีวิหารหรือบรรณาลัยอีก 1 หลัง ก่อด้วยศิลาแลงหันหน้าเข้าหาปรางค์องค์ทิศใต้ อาคารทั้งหมดล้อมรอบด้วยกำแพงศิลาแลง มีซุ้มประตูด้านหน้าและด้านหลัง มีคูน้ำรูปตัวยูล้อมรอบ การกำหนดอายุ สมัยของปราสาทนั้น กำหนดจากลักษณะการก่อสร้าง และศิลปกรรมที่พบซึ่งตรงกับศิลปะกัมพูชาแบบบาปวน ซึ่งมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16

ได้รับทับหลังคืนจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา กลับมาประเทศไทยเมื่อ 28 พ.ค.64 ปัจจุบันยังแสดงที่พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติพระนครเป็นการชั่วคราว (ข้อมูล ณ 4 มิถุนายน 2564)

แผนผังของปราสาทหนองหงส์, ที่มา: Facebook ห้อง "อนุสาร อ.ส.ท.", วันที่เข้าถึง 12 มิถุนายน 2564.

ทับหลังทั้งหมดน่าจะถูกโจรกรรมไปในช่วงเวลาเดียวกัน แต่มีเพียงทับหลัง “พระยมทรงกระบือ” เท่านั้นที่ได้กลับคืนมายังถิ่นกำเนิด อย่างไรก็ตามยังมีความหวังที่จะได้ทับหลังที่เหลือรวมทั้งโบราณวัตถุอื่น ๆ ที่ถูกโจรกรรมไปจากบุรีรัมย์คืนมายังประเทศไทย เนื่องจากรัฐบาลได้มีการตั้งคณะกรรมการทวงคืนโบราณวัตถุไทยจากสหรัฐอเมริกาขึ้นเพื่อดำเนินการอย่างจริงจังมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2559⁰¹.

ที่มา คำศัพท์ และคำอธิบาย:
01. จาก. Facebook เพจ "อนุสาร อ.ส.ท.," วันที่เข้าถึง 12 มิถุนายน 2564.
02. จาก. thailandtourismdirectory.go.th, วันที่เข้าถึง 12 มิถุนายน 2564.

back

info@huexonline.com

Visit : 4227411