Home / Knowledge : ปราสาทศิลปะกัมโพชในดินแดนไทย

002. บทนำ: ปราสาทศิลปะกัมโพชในดินแดนไทย

Title Thumbnail: ปรางค์เขาปู่จ่า อ.คีรีมาศ จ.สุโขทัย ถ่ายเมื่อ 17 พฤศจิกายน 2562 และ Hero Image: ปรางค์วัดพระพายหลวง สุโขทัยถ่ายเมื่อ 15 พฤศจิกายน 2562.
002. บทนำ: ปราสาทศิลปะกัมโพชในดินแดนไทย

First revision: Jan.06, 2020

Last change: Mar.21, 2023
สืบค้น รวบรวม เรียบเรียง และปริวรรตโดย อภิรักษ์ กาญจนคงคา

วัดในแบบพระเวท การก่อสร้างจะอิงตามจุดช่องที่เป็นพลังงานตามร่างกายของมนุษย์, แต่ละและทุก ๆ อะตอมมีความยาวของคลื่นที่เหมือนกับพลังงานแห่งจักรวาล, ที่มา: kailaasa.org, วันที่เข้าถึง 06 มกราคม 2563.

จากจารึกปราสาทพระขรรค์ (Preah Khan Inscription) บทที่ 114-120 (บ้างก็ว่า บทที่ 114-121)⁰³ ที่ได้กล่าวถึงเรื่องการถวาย "พระชัยพุทธมหานาถ" (Jaya Buddha Mahanart) ไปยังหัวเมืองสำคัญของจักรวรรดิบายน รวม 23 นคร และได้กล่าวถึงชื่อเมืองน้อยใหญ่ 6 นคร ที่เชื่อกันว่าคือเมืองในเขตภาคตะวันตกของลุ่มน้ำเจ้าพระยา ท่าจีน แม่กลองและลุ่มน้ำเพชรบุรี อาทิ⁰¹.

พระชัยพุทธมหานาถ (Jaya Buddha Mahanart) หรือ หลวงพ่อทวารวดี หรือ หลวงพ่อพันปี เป็นพระนาคปรก หินทรายสีขาว
ประดิษฐานอยู่ในคูหาปรางค์ประธาน วัดมหาธาตุราชบุรี (กล่าวกันว่า พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ทรงสร้างไว้ 23 องค์ กระจายไปทั่วแว่นแคว้น),
ที่มา: mgronline.com, วันที่เข้าถึง 15 ตุลาคม 2562

01) "ศรีชยวัชรปุระ" ที่มีศูนย์กลางอยู่ที่ปราสาทกำแพงแลง จังหวัดเพชรบุรี
02) "ชยราชปุรี" ที่มีศูนย์กลางอยู่ที่วัดมหาธาตุราชบุรี
03) "ศรีชยสิงหปุระ" หรือปราสาทเมืองสิงห์ จังหวัดกาญจนบุรี ที่มีการขุดค้นพบรูปประติมากรรมเฉพาะในคติวัชรยานจำนวนมาก
04) "ลฺโว้ทยปุระ" หรือเมืองโบราณลพบุรี
05) "สุวรรณปุระ" เมืองโบราณหนองแจง ตำบลไร่รถ อำเภอดอนเจดีย์ (บ้างก็ว่าแหล่งโบราณคดีเนินทางพระ อ.สามชุก)⁰³. จังหวัดสุพรรณบุรี และ
06) "ศัมพูกปัฏฏนะ" สันนิษฐานว่าเป็นเมืองโบราณข้างสระโกสินารายณ์ ใกล้แม่น้ำแม่กลอง อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี ที่มีจอมปราสาทเป็นศูนย์กลาง

ส่วนอีก 17 นคร (ซึ่งจะต้องค้นหาสืบเสาะกันต่อไป) ประกอบด้วย:-⁰¹.

01) "ศรีชยราชธานี"
02) "ศรีชยันตนครี"
03) "ศรีชัยสิงหวดี"
04) "ศรีชยวีรวดี"
05) "ศรีชยสตัมภบุรี"
06) "ศรีชยราชคีรี"
07) "ศรีชยวีรบุรี"
08) "ศรีชยวัชรตี"
09) "ศรีชยกีรติบุรี"
10) "ศรีชยเกษมบุรี" ซึ่งมีชื่อนามที่ตรงกับความหมายว่าสุโขทัย ซึ่งหมายถึง "มีความสุขใจ" ตรงกับ "สุโข ไท - ทัย" ที่มีความหมายว่า "ใจที่มีความสุข - คนมีความสุข"
11) "ศรีวิชยาทิบุรี"
12) "ศรีชยสิงหคราม"
13) "มัธยมครามกะ"
14) "สมเรนทรครามะ"
15) "ศรีชยบุรี"
16) "วิหาโรตตรกะ"
17) "ปูรพาพาส"

รวมทับหลังแบบถาราบริวัต⁰².

จากวงโค้งกรอบประตูแขกสู่ทับหลัง...ทับหลังแบบถาราบริวัติ (เท่าที่ผู้เขียนจะรวบรวมได้)⁰².
     ถาราบริวัต ที่แปลว่า วังน้ำวน เป็นชื่อศิลปะกัมพูชาโบราณรุ่นแรก ๆ ที่พบในไทย ลาว และกัมพูชา ได้รับอิทธิพลจากอินเดียใต้ น่าจะร่วมสมัยหรือคาบเกี่ยวกับ ศิลปะขอมแบบพนมดา เป็นศิลปะที่เกิดขึ้นในช่วงครึ่งแรกของพุทธศตวรรษที่ 12 คงอยู่ในสมัยภววรมันที่ 1 และมเหนทรวรมัน (จิตรเสน) อายุประมาณ 1,430-1,400 ปี ?
อัตลักษณ์ของทับหลังรุ่นแรกในศิลปะขอมนี้ ก็คือ จะมี มกร อยู่ด้านข้างทั้งซ้ายขวา มีวงโค้งซึ่งแทนท่อนพวงมาลัย 1 คู่ ตรงกลางมักเป็นวงรี มีรูปสัตว์ในเทพนิยายข้างใน ตกแต่งด้วยพวงอุบะดอกไม้ ทั้งหมดแทนการบูชาเทพเจ้าหรือรูปเคารพภายในปราสาท
............................................................
     1. ทับหลังจากวัดทองทั่ว จ.จันทบุรี
     2. ทับหลังจากวัดสระแก้ว จ.อุบลราชธานี
     3. ทับหลังปราสาทโต๊ะโม๊ะ (อูบมุง) แขวงจำปาสัก สปป.ลาว
     4. ทับหลังนี้ไม่ทราบที่มา อยู่ที่พิพิธภัณฑ์จำปาสัก สปป.ลาว
     5. ทับหลังจากวัดหลวงเก่า แขวงจำปาสัก สปป.ลาว
     6. ทับหลังปราสาทหนองดินจี่ แขวงจำปาสัก สปป.ลาว
     7. ทับหลังปราสาทวัดประเดิม จ.สตรึงเตรง ป.กัมพูชา
     8. ทับหลังปราสาทปรัมบวนโรเวง จ.สตรึงเตรง ป.กัมพูชา
     9. ไม่ทราบที่มา อยู่ที่พิพิธภัณฑ์จำปาสัก สปป.ลาว
   10. ทับหลังปราสาทวัดประเดิม จ.สตรึงเตรง ป.กัมพูชา

ที่มา คำศัพท์ และคำอธิบาย
01. เสริมและนำแนวคิดจาก. บทความ "เจดีย์ทรงปราสาทยอดพุ่มข้าวบิณฑ์-พัฒนาการสุดท้ายของเจติยะตามคติวัชรยานในกลุ่มรัฐสุโขทัยหลังยุคบายน" ของ วรณัย พงศาชลากร, ใน oknationtv.tv, โพสต์ไว้เมื่อ 8 พฤศจิกายน 2560
02. จาก. Facebook เพจ "Art Historian," โดยผู้ใช้นามว่า "Patison Benyasuta," วันที่เข้าถึง 4 สิงหาคม 2563.
03.  จาก. โดยนาย ม. แกลซ (M. Glaize) ได้ค้นพบจารึกที่ปราสาทพระขรรค์ในบริเวณเมืองพระนคร ประเทศกัมพูชา เมื่อวันที่ 13 พฤศจิกายน 2482. แปลโดย มรว.สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์, 2543: 122-123, พบใน Facebook เพจ "สำนักศิลปากรที่ 1 ราชบุรี," วันที่เข้าถึง 15 กุมภาพันธ์ 2565.

PHOTO GALLERY
ภาพที่ 01: จาก. Facebook เพจ "Art Historian," โดยผู้ใช้นามว่า "Patison Benyasuta", วันที่เข้าถึง 4 สิงหาคม 2563.

ภาพที่ 02: วัดในแบบพระเวท การก่อสร้างจะอิงตามจุดช่องที่เป็นพลังงานตามร่างกายของมนุษย์, แต่ละและทุก ๆ อะตอมมีความยาวของคลื่นที่เหมือนกับพลังงานแห่งจักรวาล, ที่มา: kailaasa.org, วันที่เข้าถึง 06 มกราคม 2563.
ภาพที่ 03: พระชัยพุทธมหานาถ (Jaya Buddha Mahanart) หรือ หลวงพ่อทวารวดี หรือ หลวงพ่อพันปี เป็นพระนาคปรก หินทรายสีขาว ประดิษฐานอยู่ในคูหาปรางค์ประธาน วัดมหาธาตุราชบุรี (กล่าวกันว่า พระเจ้าชัยวรมเทวะที่ 7 ทรงสร้างไว้ 23 องค์ กระจายไปทั่วแว่นแคว้น), ที่มา: mgronline.com, วันที่เข้าถึง 15 ตุลาคม 2562

back

PHOTO
GALLERY

info@huexonline.com

Visit : 4207511