Home / Knowledge : เทพปกรณัมกรีกและโรมันโบราณ

อีเลียด: บทนำ 1

Hero Image & Title Thumbnail: ทวยเทพเจ้ากรีก, พัฒนาเมื่อ 17 มกราคม 2568.

อีเลียด (Ιλιάδα): บทนำ 1

First revision: Nov.25, 2024
Last change: Feb.18, 2025
สืบค้น รวบรวม เรียบเรียง แปล และปริวรรตโดย อภิรักษ์ กาญจนคงคา.

หน้าที่ 1

       อีเลียด (ภาษากรีกโบราณ: Ἰλιάς, Ilias; อังกฤษ: Iliad) เป็นหนึ่งในสอง⁰¹, บทกวีมหากาพย์⁰², กรีซโบราณ⁰³, ของโฮเมอร์⁰⁴, ซึ่งเล่าเรื่องราวของสงครามกรุงทรอย⁰⁵ ในช่วงปีที่สิบอันเป็นปีที่สิ้นสุดสงคราม เชื่อกันว่า อีเลียด ถูกแต่งขึ้นในช่วงศตวรรษที่ 8 ก่อนคริสตกาล นักวิชาการหลายท่านเชื่อว่า บทกวีเรื่องนี้เป็นวรรณกรรมที่เก่าแก่ที่สุดในภาษากรีกโบราณ จึงถือได้ว่าเป็นวรรณกรรมชิ้นแรกของยุโรป. แม้จะมีชื่อผู้ประพันธ์ปรากฎเพียงคนเดียว แต่จากลักษณะของบทกวีที่บอกเล่าสืบต่อกันมาแบบปากเปล่ารุ่นต่อรุ่น จึงมีความเป็นไปได้ว่ามีผู้ประพันธ์มากกว่าหนึ่งท่าน.

       เรื่องราวในมหากาพย์บทกวีนี้บรรยายถึงเหตุการณ์ในปีที่สิบซึ่งเป็นปีสุดท้ายของเหตุการณ์ที่ชาวกรีกบุกยึดนครอีเลียน หรือเมืองทรอย คำว่า "อีเลียด" หมายถึง "เกี่ยวกับอีเลียน" {ภาษาละตินเรียก อีเลียม (Ilium)} อันเป็นชื่อเรียกส่วนนครหลวง ซึ่งแตกต่างกับ ทรอย (ทูร์เคีย: Truva; กรีก: Τροία, Troía; ละติน: Troia, Troiae) อันหมายถึงนครรัฐที่อยู่ล้อมรอบอีเลียม แต่คำทั้งสองคำนี้มักใช้รวม ๆ กันหมายถึงสถานที่แห่งเดียวกัน.

การสร้างสรรค์และฉันทลักษณ์
       ตลอดช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 20 นักวิชาการต่างลงความเห็นว่า อีเลียด และ โอดิสซีย์ ประพันธ์ขึ้นในช่วงปลายศตวรรษที่ 9 ถึงต้นศตวรรษที่ 8 ก่อนคริสตกาล แต่ก็ยังมีนักวิชาการจำนวนหนึ่งไม่เห็นด้วยกับแนวคิดนี้ บุคคลสำคัญท่านหนึ่งคือ แบร์รี่ บี. พาวเวลล์ (ผู้เสนอแนวคิดว่า อีเลียด มีความเกี่ยวพันใกล้ชิดกับการประดิษฐ์คิดค้นอักษรกรีก) จี.เอส.เคิร์ค และ ริชาร์ด แจงโค ส่วนนักวิชาการอีกกลุ่มหนึ่ง (รวม มาร์ติน เวสต์ และริชาร์ด ซีฟอร์ด) เชื่อว่ามหากาพย์ชิ้นนี้น่าจะเกิดขึ้นในราว 600-700 ปีก่อนคริสตกาล.

       นักวิชาการโดยทั่วไปเชื่อว่าทั้ง อีเลียด และ โอดิสซีย์ ประพันธ์ขึ้นโดยกวีเพียงท่านเดียว ชื่อว่า โฮเมอร์ ชาวกรีกจากแคว้นไอโอเนีย บ้างก็ว่าท่านเป็นนักดนตรีพเนจรตาบอด ซึ่งบอกเล่าเรื่องราวผ่านบทลำนำแบบปากเปล่า อันเป็นลักษณะของวัฒนธรรมการขับร้องในยุคโบราณ อย่างไรก็ดีมีนักวิชาการหลายท่านเชื่อว่า โฮเมอร์ไม่มีตัวตน และมหากาพย์ อีเลียด และ โอดิสซีย์ ที่ตกทอดมาจนถึงปัจจุบันนั้นเป็นการรังสรรค์โดยนักประพันธ์หลาย ๆ ท่าน ที่จดบันทึกบทลำนำลงเป็นลายลักษณ์อักษรหลังจากเวลาผ่านไปหลายร้อยปี.
---------------
⁰¹. ประกอบด้วย อีเลียด (กรีก: Ιλιάδα, The Iliad) และ โอดีสซีย์ (กรีก: Ὀδύσσεια, Odusseia; อังกฤษ: Odyssey)
⁰². มหากาพย์ (Epic poetry) เป็นวรรณคดีที่เล่าเรื่องราวของวีรบุรุษหรือวัฒนธรรม มักเป็นเรื่องที่เก่าแก่ มีโครงสร้างเรื่องซับซ้อนและยาว มีตัวละครมากมาย และได้รับการยกย่อง มหากาพย์ที่อยู่ในเอเชียนั้น โดยมากจะเป็นการแสดงถึงความเชื่อและศาสนา.
⁰³. กรีซโบราณ (Ancient Greece) เป็นอารยธรรมที่ตั้งอยู่บริเวณตะวันออกเฉียงเหนือของทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ดำรงอยู่ตั้งแต่ยุคมืดของกรีซในช่วงศตวรรษที่ 12-9 ก่อนคริสต์ศักราช จนถึงปลายยุคคลาสสิก (ประมาณ ค.ศ. 600) ประกอบด้วยกลุ่มนครรัฐและดินแดนอื่น ๆ ที่มีความสัมพันธ์กันทางวัฒนธรรมและภาษาศาสตร์.

โฮเมอร์ ชาวกรีกโบราณ บ้างก็ว่าเกิดเมื่อ 850 ปีก่อนคริสตกาล บ้างก็ว่าเกิดช่วง 1194-1184 ปีก่อนคริสตกาล.

1.
⁰⁴. โฮเมอร์ (กรีกโบราณ: Ὅμηρος Hómēros โฮแมโรส; อังกฤษ: Homer) เป็นนักแต่งกลอนในตำนานชาวกรีก ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นผู้แต่งมหากาพย์เรื่อง อีเลียด และ โอดิสซีย์ ชาวกรีกโบราณเชื่อกันว่าโฮเมอร์เป็นนักประวัติศาสตร์ แต่นักวิชาการในปัจจุบันกลับมองโฮเมอร์ด้วยความรู้สึกสงสัย เพราะเป็นข้อมูลชีวประวัติที่สืบต่อกันมายาวนานมาก อีกทั้งตัวกาพย์เอง ก็ถูกเล่าแบบปากต่อปากมานานนับศตวรรษ และถูกแก้ไขใหม่จนกลายมาเป็นกวี มาติน เวสต์ เชื่อว่า "โฮเมอร์" ไม่ใช่นามของกวีในประวัติศาสตร์ แต่เป็นเพียงชื่อที่ถูกสร้างขึ้นมา. ช่วงเวลาที่โฮเมอร์มีชีวิตนั้นเองก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่มาแต่โบราณและจนถึงทุกวันนี้ โดยเฮโรโดตุส (กรีกโบราณ: Ἡρόδοτος, Hēródotos) อ้างว่าโฮเมอร์เกิดก่อนเขาประมาณ 400 ปี ซึ่งน่าจะเป็นช่วงประมาณ 850 ปีก่อนคริสตกาล แต่ทว่าแหล่งอ้างอิงโบราณอื่น ๆ กลับให้ข้อมูลที่ซึ่งใกล้เคียงกับเวลาที่น่าจะเกิดสงครามเมืองทรอยมากกว่า ซึ่งช่วงเวลาที่อาจจะเกิดสงครามเมืองทรอยนั้น เอราทอสเทนีส (กรีก: Ἐρατοσθένης; Eratosthenes) กล่าวว่าเกิดในช่วง 1194–1184 ปีก่อนคริสตกาล.
⁰⁵. สงครามกรุงทรอย (Trojan War) เป็นสงครามระหว่างชาวอะเคียน (กรีกโบราณ: Ἀχαιοί) กับชาวกรุงทรอย หลังจากที่ปารีสแห่งทรอยชิงพระนางเฮเลนมาจากพระสวามี คือพระเจ้าเมเนเลอัสแห่งสปาร์ตา

อคิลลีส (Achilles), พัฒนาเมื่อ 28 พฤศจิกายน 2567.

1.
2.

หน้าที่ 2

โฮเมอร์: อีเลียด เป็นการประพันธ์ด้วยฉันทลักษณ์แบบ Dactylic Hexameter มีความยาวทั้งสิ้น 15,693 บรรทัด แบ่งออกเป็น 24 บท (หรือ 24 ม้วนกระดาษ) แนวทางการแบ่งเนื้อหาเช่นนี้ยังคงใช้มาจนถึงปัจจุบัน.

เล่ม 1:	สงครามผ่านไปเก้าปี อะกาเม็มนอนจับตัวนางบริซีสมาใช้แทนนางไครซีส อคิลลีสถอนตัวจากกองทัพด้วยความโกรธ บนเทือกเขาโอลิมปัส เหล่าเทพถกเถียงกันเรื่องผลของสงคราม.	The Rage of Achilles
เล่ม 2:	อะกาเม็มนอนแสร้งสั่งให้ถอยทัพเพื่อลองใจ โอดิซูสปลุกระดมทัพกรีกให้เข้าสู้ รายละเอียดกองเรือ รายละเอียดเมืองทรอยและทัพพันธมิตร.	The Great Gathering of Armies
เล่ม 3:	ปารีสท้าเมนนิเลอัสประลองตัวต่อตัว โดยนางเฮเลนเฝ้าดูบนกำแพงเมืองทรอยข้างท้าวเพรียม ปารีสเอาชนะเมนนิเลอัสได้อย่างรวดเร็ว แต่เทพีอโฟรไดท์มาช่วยเขาไว้ ทำให้ดูเหมือนเมนนิเลอัสเป็นฝ่ายชนะ.	Helen Reviews the Champions
เล่ม 4:	ยกเลิกการพักรบ เริ่มประจัญบาน.	The Truce Erupts in War
เล่ม 5:	ดิโอมีดีสมีชัยในการรบ อโฟรไดท์กับเอรีสได้รับบาดเจ็บ.	Diomedes Fights the Gods
เล่ม 6:	เกลาคัสกับดิโอมีดีสแสดงความยินดีต่อกันระหว่างพักรบ เฮกเตอร์กลับเข้าเมืองทรอยและเจรจากับภริยาของตน.	Hector Returns to Troy
เล่ม 7:	เฮกเตอร์สู้กับอจักส์.	Ajax Duels with Hector
เล่ม 8:	เทพเจ้าถอนตัวจากการรบ.	The Tide of Battle Turns
เล่ม 9:	ทัพกรีกส่งผู้แทนไปเจรจากับอคิลลีส แต่ถูกปฏิเสธอย่างไร้เยื่อใย.	The Embassy to Achilles
เล่ม 10:	ดิโอมีดีสและโอดิซูสลอบสืบข้อมูลในเมืองทรอย และสังหารโดลอนชาวทรอยผู้ทรยศ.	Marauding Through the Night
เล่ม 11:	ปารีสทำร้ายดิโอมีดีสบาดเจ็บ อคิลลีสส่งปโตรกลัสเข้าร่วมรบ.	Agamemnon's Day of Glory
เล่ม 12:	ทัพกรีกถอยกลับเข้าค่าย ถูกทัพเมืองทรอยปิดล้อม.	The Trojans Storm the Rampart
เล่ม 13:	เทพโพไซดอนให้กำลังใจทัพกรีก.	Battling for the Ships
เล่ม 14:	เทพีเฮราช่วยโพไซดอนให้ช่วยทัพกรีก	Hera Outflanks Zeus
เล่ม 15:	เทพซุสห้ามโพไซดอนไม่ให้เข้าไปยุ่งเกี่ยวกับการรบ.	The Achaean Armies at Bay
เล่ม 16:	ปโตรกลัสสวมเกราะของอคิลลีสเข้าร่วมรบ สังหารซาร์เพดอน และต่อมาถูกเฮกเตอร์สังหาร.	Patroclus Fights and Dies
เล่ม 17:	สองทัพรบกันเพื่อชิงเสื้อเกราะและร่างของปโตรกลัส.	Menelaus' Finest Hour
เล่ม 18:	อคิลลีสทราบข่าวการตายของปโตรกลัส ได้รับเสื้อเกราะใหม่ มีบทบรรยายเสื้อเกราะนี้อย่างละเอียด.	The Shield of Achilles
เล่ม 19:	อคิลลีสคืนดีกับอะกาเม็มนอน และกลับเข้าร่วมรบ.	The Champion Arms for Battle
เล่ม 20:	เทพเจ้ากลับเข้าร่วมในการรบอีก อคิลลีสพยายามสังหารอีเนียส.	Olympian Gods in Arms
เล่ม 21:	อคิลลีสรบกับทัพสกาแมนเดอร์จำนวนมาก ประจันหน้ากับเฮกเตอร์ที่หน้าประตูเมืองทรอย.	Achilles Fights the River
เล่ม 22:	อคิลลีสสังหารเฮกเตอร์และลากร่างของเขากลับไปค่ายกรีก.	The Death of Hector
เล่ม 23:	งานศพของปโตรกลัส.	Funeral Games for Patroclus
เล่ม 24:	ท้าวเพรียม กษัตริย์เมืองทรอย ลอบเข้าค่ายทัพกรีก ขอร้องอคิลลีสให้คืนร่างของเฮกเตอร์ อคิลลีสยอมตาม ร่างของเฮกเตอร์จึงได้นำกลับไปทำพิธีศพบนกองฟืน.	Achilles and Priam

1.
2.

หน้าที่ 3

เรื่องราวในอีเลียด
       มหากาพย์ อีเลียด เริ่มต้นด้วยประโยคต่อไปนี้:

       μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
       οὐλομένην, ἣ μυρί' Ἀχαιοῖς ἄλγε' ἔθηκεν,

       ร้องเพลงเถิดเทพี โทสะแห่งอคิลลีส บุตรแห่งเพเลอุส
       โทสะทำลายล้างอันนำความเจ็บปวดมหาศาลสู่ชาวอะเคียน,

       คำเปิดเรื่อง อีเลียด ของโฮเมอร์ คือ μῆνιν (mēnin) เป็นภาษากรีกโบราณ หมายถึง "โทสะ" เป็นการประกาศถึง Thym หลักของเรื่อง อีเลียด นั่นคือ "ความโกรธาของอคิลลีส" หรือ "โทสะของอคิลลีส" เมื่อกษัตริย์อะกาเม็มนอน (Agamemnon) ผู้นำกองทัพกรีกบุกเมืองทรอย ได้หมิ่นเกียรติของอคิลลีสโดยการชิงตัวนางบริซีส (Briseis) ทาสสาวนางหนึ่งซึ่งตกเป็นของขวัญชนะศึกของอคีลลิสไปเสีย. อคิลลีสจึงถอนตัวจากการรบ แต่เมื่อปราศจากอคิลลีสในการเป็นแม่ทัพนายกองกองทัพกรีกแล้ว กองทัพกรีกก็ต้องพ่ายแพ้แก่เมืองทรอยอย่างย่อยยับ จนเกือบจะถอดใจยกทัพกลับ. แต่แล้วอคิลลีสก็กลับเข้าร่วมในการรบอีกครั้ง หลังจากเพื่อนสนิทของของเขาคือ ปโตรกลัส (Patroclus) ถูกสังหารโดยเฮกเตอร์ (Hector) เจ้าชายเมืองทรอย. อคิลลีสสังหารชาวทรอยเป็นจำนวนมากรวมทั้งเฮกเตอร์ แล้วลากศพเฮกเตอร์ประจาน ไม่ยอมคืนร่างผู้เสียชีวิตให้มาตุภูมิแผ่นดินแม่ซึ่งผิดธรรมเนียมในการรบ. จนในที่สุดท้าวเพรียม (Priam) บิดาของเฮกเตอร์ ต้องมาไถ่ร่างบุตรชายกลับคืน มหากาพย์ อีเลียด สิ้นสุดลงที่งานพิธีศพของเฮกเตอร์.

       โฮเมอร์ได้บรรยายภาพการศึกไว้ในมหากาพย์อย่างละเอียด เขาได้ระบุชื่อนักรบจำนวนมาก เอ่ยถึงถ้อยคำที่ด่าทอ นับจำนวนครั้งที่เปล่งเสียงร้อง รวมถึงรายละเอียดในการปลิดชีวิตฝ่ายศัตรู การสิ้นชีวิตของวีรบุรุษแต่ละคนส่งผลให้การสงครามรุนแรงหนักยิ่งขึ้น ทัพทั้งสองฝ่ายต่างเข้าแย่งชิงเสื้อเกราะเครื่องอาวุธ และแก้แค้นต่อผู้ที่สังหารคนของตน นักรบที่โชคดีมักรอดพ้นไปได้ด้วยฝีมือการขับรถของสารถี หรือด้วยการช่วยเหลือป้องกันของเหล่าเทพ รายละเอียดสงครามของโฮเมอร์นับเป็นงานวรรณกรรมที่โหดเหี้ยมและมีผู้เสียชีวิตมากที่สุด.

       มหากาพย์ อีเลียด มีนัยทางศาสนาและสิ่งที่เหนือธรรมชาติอยู่มาก กองทัพทั้งสองฝ่ายต่างเคร่งครัดศรัทธาต่อเทพเจ้าของตน และต่างมีนักรบที่สืบเชื้อสายมาจากเหล่าเทพด้วย. พวกเขามักเซ่นสรวงบูชาเทพเจ้า ขอคำปรึกษาจากนักบวช และเสาะแสวงคำพยากรณ์เพื่อตัดสินใจว่าควรจะทำอย่างไรต่อไป พวกเทพเจ้ามักเข้าร่วมในการรบ ทั้งโดยการให้คำแนะนำและช่วยเหลือปกป้องนักรบคนโปรดของตน. บางคราวก็ร่วมรบด้วยตนเองกับพวกมนุษย์หรือกับพวกเทพเจ้าองค์อื่น ๆ .

เจสันกับขนแกะทองคำ (Jason and the argonauts), พัฒนาขึ้นเมื่อ 25 ธันวาคม 2567.

1.
ตัวละครหลักของมหากาพย์ อีเลียด จำนวนมากมีส่วนเชื่อมโยงสงครามเมืองทรอยเข้ากับตำนานปรัมปราอื่น ๆ เช่น ตำนานเจสันกับขนแกะทองคำ (Jason and the argonauts) ตำนวนกบฎเมืองธีบส์ และการผจญภัยของเฮราคลีส (เฮอร์คิวลิส) ตำนานปรัมปราของกรีกโบราณมีเรื่องเล่ากันในหลายรูปแบบ โฮเมอร์ผู้ประพันธ์จึงค่อนข้างมีอิสระในการเลือกรูปแบบตามที่เขาประสงค์เพื่อนำมาประกอบในมหากาพย์.
1.
2.

หน้าที่ 4

มหาเทพ เทพ และตัวละครฝั่งอะเคียน (กรีก) พร้อมตัวละครฝั่งทรอย (ทูร์เคียในปัจจุบัน) ในมหากาพย์อีเลียด:

หนึ่ง	พัฒนาเมื่อ 14 มกราคม 2568.	มหาเทพซุส (Zeus, ภาษากรีกโบราณและกรีกปัจจุบัน: Ζεύς)หรือ จูปีเตอร์ หรือ โจฟ (Jove): ราชาแห่งเหล่าทวยเทพ, เทพแห่งท้องฟ้า ฟ้าแลบ ฟ้าร้อง กฎหมาย และการบัญชา.
สอง	พัฒนาเมื่อ 17 มกราคม 2568.	มหาเทพโพไซดอน (Poseidon, ภาษากรีกโบราณ: Ποσειδῶν, ภาษากรีก:Ποσειδώνας) หรือ เนปจูน (Neptune): ราชาและเทพแห่งมหาสมุทร, พายุ, แผ่นดินไหว และเหล่าอาชา.
สาม	พัฒนาเมื่อ 22 มกราคม 2568.	มหาเทพเฮเดส (Hades, ภาษากรีก: άδης - ádis, ภาษากรีกโบราณ: ᾍδης) หรือ พลูโต (Pluto): ราชาแห่งนรก เทพแห่งความตายและความมั่งคั่ง.
สี่	พัฒนาเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2568.	เฮรา (Hera, ภาษากรีกและกรีกโบราณ: Ήρα - Íra, โรมัน: จูโน - Juno) - ราชินีแห่งทวยเทพ, เทพีแห่งการแต่งงาน สตรีเพศ ความสมดุลในชีวิตสมรส และผู้พิทักษ์สตรีระหว่างคลอดบุตร.
ห้า	พัฒนาเมื่อ 10 กุมภาพันธ์ 2568.	อะธีนา (Athena, ภาษากรีก: Αθήνα, โรมัน: Minerva), เทพีแห่งปัญญา การสงคราม ความฉลาด และงานฝีมือ
	พัฒนาเมื่อ 15 มกราคม 2568.	ธีทิส (นางพรายสมุทร) มารดาแห่งอคิลลีส

	พัฒนาเมื่อ 17 มกราคม 2568.	อคิลลีส (Achilles, ภาษากรีกและกรีกโบราณ: Αχιλλεύς - Achilléfs) บุตรแห่งเพเลอุส

	พัฒนาเมื่อ 17 มกราคม 2568.	ปารีสแห่งทรอย

	พัฒนาเมื่อ 21 มกราคม 2568.	อะโฟรไดต์ หรือ วีนัส

	พัฒนาเมื่อ 22 มกราคม 2568.	เฮเลนแห่งเมืองทรอย
	พัฒนาเมื่อ 2 กุมภาพันธ์ 2568.	ราชาอะกาเม็มนอน
	พัฒนาเมื่อ 3 กุมภาพันธ์ 2568.	ท้าวเพรียม, กษัตริย์แห่งทรอย
	พัฒนาเมื่อ 6 กุมภาพันธ์ 2568.	เฮกเตอร์แห่งทรอย

แหล่งอ้างอิง:
01. จาก. THE ILIAD, HOMER, PENGUIN CLASSICS, DELUXE EDITION, แปลโดย Robert Fagles, คำแนะนำและอธิบายโดย Bernard Knox, Winner of an Academy of American Poets Landon Translation Award, พิมพ์ครั้งที่ 51, พ.ศ.2541, ISBN: 0-670-83510-2, พิมพ์ในสหรัฐอเมริกา.

back

humanexcellence.thailand@gmail.com

Visit : 5028462