คำสวดสรรเสริญพระรัตนตรัย

คำสวดสรรเสริญพระรัตนตรัยนี้ เมื่อมีการเวียนเทียน รอบองค์พระประธาน พระเจดีย์ หรือสถานที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา ในวันสำคัญต่าง ๆ การนำบทสวดนี้ไปภาวนาในระหว่างเดินเวียนเทียน จะทำให้กาย วาจา และจิตใจเป็นสมาธิ ไม่ฟุ้งซ่าน น้อมถวายเป็นพุทธบูชา รำลึกถึงพระคุณของพระองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ตรัสรู้แล้วเองโดยชอบ รวมทั้งเป็นการสร้างบารมีแก่ผู้เวียนเทียนด้วย

รอบแรก ให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ โดยภาวนาคาถาในบท อิติปิโส..............ไปจนจบ
รอบที่ ๒ ให้ระลึกถึง พระธรรมคุณ โดยภาวนา คาถาในบท สวากขาโต........ไปจนจบ
รอบที่ ๓ ให้ระลึกถึง พระสังฆคุณ โดยภาวนาคาถาในบท สุปะฏิปันโน.........ไปจนจบ

"เราปลงตกแล้ว เราตระหนักดีแล้วทุกสิ่งทุกอย่าง
อนาคตที่จะมา เป็นเรื่องไร้สาระ
อดีตที่ผ่านไปแล้ว ก็เป็นเรื่องไร้สาระ
(เราควรอยู่ในปัจจุบัน) ให้สมดุลกับชีวิตและความตาย"

โดย ศรีบัณฑิต ยวาหระลาล เนห์รู
นายกรัฐมนตรีคนแรกของอินเดีย
จากหนังสือ "พบถิ่นอินเดีย"

First Revision: Jun.06, 2012
Last change: Jul.31, 2021

คำสวดสรรเสริญพระรัตนตรัย^๑

พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) ^๒
๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๖๕ - ๑๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๓๔
ชาวฉะเชิงเทรา: แต่งตำราเรียนชุดแรกของไทย เรียกว่า "แบบเรียนหลวง" ใช้สอนในโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ แม่กองตรวจโคลงบรรยายประกอบรูปภาพเรื่อง "รามเกียรติ์" รอบระเบียงพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อครั้งกรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ ๑๐๐ ปี ท่านได้คิดแบบสอนอ่านหนังสือไทย รวม ๖ เล่ม ได้แก่ มูลบทบรรพกิจ วาหนิติ์นิกร อักษรประโยค สังโยคพิธาน พิศาลการันต์ ไวพจน์พิจารณ์ ฯลฯ

๑. ให้นั่งคุกเข่าลงพร้อมกัน ประนมมือ

๒. ให้ผู้เป็นหัวหน้านำสวด และคนอื่น ๆ ว่าตามดังต่อไปนี้:-

        อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ ภะคะวา
        พุทธัง ภะคะวันตัง อะภิวาเทมิ (กราบ)
        สวากขาโต ภะคะวะตา ธัมโม
        ธัมมัง นะมัสสามิ (กราบ)
        สุปะฏิปันโน ภะคะวะโต สาวะกะสังโฆ
        สังฆังนะมามิ (กราบ)

๓. ให้ลุกขึ้นยืนพร้อมกัน ประนมมือ
๔. ให้ตั้งนะโม ๓ จบ สวดทำนองสังโยคหลวงไว้ระยะ ดังต่อไปนี้ :-

        (นำ) นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต......................................
        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป)...................อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
        นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต
        อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
        นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต
        อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ

๕. ให้สวดพระพุทธคุณ ดังต่อไปนี้ :-

        (นำ) อิติปิโส ภะคะวา...................................................
        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป)......................อะระหัง สัมมาสัมพุทโธ
        วิชชาจะระณะสัมปันโน สุคะโต โลกะวิทู
        อนุตตะโร ปุริสะทัมมะสาระถิ สัตถา
        เทวะมะนุสสานัง พุทโธ ภะคะวาติ ฯ

๖. ให้สวดคาถานมัสการพระพุทธคุณ ของพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) เป็นทำนองสรภัญญะ^๓ ดังต่อไปนี้ :-

        (นำ) องค์ใดพระสัมพุทธ์...................................................
        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป) ..........สุวิสุทธะสันดาน
        ตัดมูลกะเลสมาร                         บ่มิหม่นมิหมองมัว
             หนึ่งในพระทัยท่าน                ก็เบิกบานคือดอกบัว
        ราคีบ่พันพัว                                สุวะคนธะกำจร
             องค์ใดประกอบด้วย               พระกรุณาดังสาคร
        โปรดหมู่ประชากร                       มะละโอฆะกันดาร
             ชี้ทางบรรเทาทุกข์                 และชี้สุขกะเกษมศานต์
        ชี้ทางพระนะฤพาน                อันพ้นโศกวิโยคภัย
             พร้อมเบญจะพิธะจัก              ษุจะรัสวิมลใส
        เห็นเหตุที่ใกล้ไกล                    ก็เจนจบประจักษ์จริง
             กำจัดน้ำใจหยาบ                   สันดานบาปทั้งชายหญิง
        สัตวะโลกได้พึ่งพิง                    มะละบาปบำเพ็ญบุญ
            ข้าขอประณตน้อม                 ศิริเกล้าบังคมคุณ
        สัมพุทธะการุญ                         ญะภาพนั้นนิรันดร ฯ

๗. ให้สวดพระธรรมคุณ ดังต่อไปนี้ :-

        (นำ) สวากขาโต ............................................................
        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป) ภะคะวะตา ธัมโม
        สันทิฏฐิโก     อะกาลิโก   เอหิปัสสิโก
โอปะนะยิโก      ปัจจัตตัง    เวทิตัพโพ
วิญญูหีติ ฯ

๘. ให้สวดคาถานมัสการพระธรรมคุณ ของพระศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) เป็นทำนองสวดฉันท์ดังต่อไปนี้ :-

        (นำ) ธัมมะคือคุณากร .......................................................
        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป) ............... ส่วนชอบสาทร
        ดุจดวงประทีปชัชะวาล
             แห่งองค์พระศาสดาจารย์          ส่องสัตว์สันดาร
        สว่างกระจ่างใจมน
             ธรรมใดนับโดยมรรคผล            เป็นแปดพึงยล
        และเก้ากับทั้งนะฤพาน
             สมญาโลกอุดรพิสะดาร              อันลึกโอฬาร
        พิสุทธิ์พิเศษสุกใส
             อีกธรรมต้นทางครรไล               นามขนานขานไข
        ปะฏิบัติปะริยัติเป็นสอง
             คือทางดำเนินดุจคลอง               ให้ล่วงลุปอง
        ยังโลกอุดรโดยตรง
             ข้าขอโอนอ่อนอุตตะมงค์             นบธรรมจำนง
        ด้วยจิตและกายวาจา ฯ

๙. ให้สวดพระสังฆคุณ ดังต่อไปนี้ :-

        (นำ) สุปะฎิปันโน..........................................................
        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป) ................. ภะคะวะโต
        สาวะกะสังโฆ
        อุชุปะฏิปันโน          ภะคะวะโต          สาวะกะสังโฆ
        ญายะปะฏิปันโน     ภะคะวะโต          สาวะกะสังโฆ
        สามีจิปะฏิปันโน     ภะคะวะโต           สาวะกะสังโฆ
        ยะทิทัง                  จัตตาริ             ปุริสะยุคานิ                อัฏฐะปุริสะปุคคะลา
        เอสะ                     ภะคะวะโต         สาวะกะสังโฆ       อาหุเนยโย
        ปาหุเนยโย       ทักขิเณยโย     อัญชะลีกะระณีโย      อนุตตะรัง
        ปุญญักเขตตัง      โลกัสสาติ ฯ

๑๐. ให้สวดคาถานมัสการพระสังฆคุณ ของพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร)

(นำ) สงฆ์ใดสาวกศาสะดา ...................................................

        (รับและสวดพร้อมกันต่อไป) ................... รับปะฏิบัติมา
        แด่องค์สมเด็จภะคะวันต์
             เห็นแจ้งจัตุสัตย์เสร็จบรร               ลุทางที่อัน
        ระงับและดับทุกข์ภัย
             โดยเสด็จพระผู้ตรัสไตร               ปัญญาผ่องใส
สะอาดและปราศมัวหมอง
   เหินห่างทางข้าศึกปอง บมิลำพอง
ด้วยกายและวาจาใจ
   เป็นเนื้อนาบุญอำไพ ศาลแดโลกัย
และเกิดพิบูลพูนพล
   สมญาเอารสทศะพล มีคุณอะนนต์
อะเนกจะนับเหลือตรา
   ข้าขอนบหมู่พระศะรา พกทรงคุณา
นุคุณประดุจรำพัน
   ด้วยเดชบุญข้าอภิวันท์ พระไตรรัตน์อัน
อุดมดิเรกนิรัติศัย
   จงช่วยขะจัดโพยภัย                      อันตะรายใดใด
จงดับและกลับเสื่อมสูญ ฯ

๑๑. ให้สวด พาหุง ดังต่อไปนี้ :-

       (นำ) พาหุงสะหัสสะมะภินิม .............................................
       (รับและสวดพร้อมกันไป) มิตะสาวุธันตัง
       ครีเมขะลัง      อุทิตะโฆระสะเสนะมารัง
       ทานาทิธัมมะวิธินา     ชิตะวา     มุนินโท
       ตันเตชะสา     ภะวะตุ     เม     ชะยะสิทธิ     นิจจัง ฯ

๑๒. ให้สวด ชัยมงคล เป็นทำนองสรภัญญะดังต่อไปนี้ :-

       (นำ) ปางเมื่อพระองค์ปะระมะพุท ......................................
       (รับและสวดพร้อมกันต่อไป)           ธะวิสุทธะศาสะดา
       ตรัสรู้อะนุตตะระสะมา                  ธิณะโพธิบัลลังก์
            ขุนมารสะหัสสะพะหุพา          หุวิชาวิชิตขลัง
       ขี่คีริเมขะละประทัง                        คะชะเหี้ยมกระเหิมหาญ
            แสร้งเสกสะราวุธะประดิษฐ์      กะละคิดจะรอนราญ
       รุมพลพะหลพะยุหะปาน               พระสมุทรทะนองมา
            หวังเพื่อผะจญวะระมุนิน          ทะสุชินะราชา
       พระปราบพะหลพะยุหะมา            ระมะเลืองมลายสูญ
            ด้วยเดชะองค์พระทศะพล       สุวิมละไพบูลย์
       ทานาทิธรรมะวิทิกูล                     ชะนะน้อมมะโนตาม
            ด้วยเดชะสัจจะวะจะมา            และนะมามิองค์สาม
       ขอจงนิกรพะละสยาม                   ชะยะสิทธิทุกวาร
            ถึงแม้จะมีอะริวิเศษ                  พะละเดชะเทียมมาร
       ขอไทยผะจญพิชิตะผลาญ           อะริแม้นมุนินทร ฯ


ที่มา คำศัพท์ และคำอธิบาย:
๑ จาก. สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ
      ๓๑๔ - ๓๑๖ ปากซอยบ้านบาตร ถนนบำรุงเมือง เขตป้อมปราบฯ
      กรุงเทพฯ ๑๐๑๐๐
      โทร. ๐๒ ๒๒๓-๓๓๕๑, ๐๒ ๒๒๓-๕๕๔๘, ๐๒ ๒๒๕-๗๔๙๑,
      ๐๒ ๒๒๑-๐๑๓๕ โทรสาร ๐๒ ๖๒๑-๒๙๑๐
๒ จาก. http://th.wikipedia.org/wiki/พระยาศรีสุนทรโวหาร_(น้อย_อาจารยางกูร), วันที่สืบค้น: ๖ มิถุนายน ๒๕๕๕
๓ จาก. http://th.wikipedia.org/wiki/บทสวดทำนองสรภัญญะ, วันที่สืบค้น: ๖ มิถุนายน ๒๕๕๕, บทสวดทำนองสรภัญญะ (/สะระพันยะ/ หรือ /สอระพันยะ/) คือ การอ่านบทประพันธ์คำฉันท์ที่มีเนื้อหาบูชาพระรัตนตรัยสำหรับสวดเป็นทำนอง กล่าวคือเป็นการอ่านทำนองสวดมนต์ในทำนองสังโยค คือ สวดเป็นจังหวะหยุดตามรูปประโยคฉันทลักษณ์ ปัจจุบันบทสวดสรภัญญะที่เป็นที่รู้จักทั่วไป เรียกตามภาษาปากว่า บทสวดองค์ใดพระสัมพุทธ ตามข้อความบาทแรกของบทสวด

หากท่านประสงค์ที่จะแนะนำ ติชม ตัดทอน เพิ่มเสริม เพื่อความสมบูรณ์และเหมาะสมของข้อมูล สามารถส่งข้อความดังกล่าวได้มายัง info@huexonline.com หรือ www.facebook.com/human.excellence และใคร่ขอขอบพระคุณล่วงหน้ามา ณ โอกาสนี้

อภิรักษ์ กาญจนคงคา

back

info@huexonline.com

Visit : 4832418